Odzyskane piękno na Wawelu – Obraz Lucasa Cranacha starszego [ zdjęcia ]

W Zamku Królewskim na Wawelu 5 listopada otwarto wystawę Odzyskane piękno. Obraz Lucasa Cranacha starszego ?Chrystus błogosławiący dzieci?.  Wieloletnia, trudna konserwacja była konieczna ze względu na daleko idącą degradację i deformację drewnianego podobrazia. Rezultat jej można zobaczyć na wystawie, dostępnej do 5 lutego 2013 roku.

Wawelski obraz Lucasa Cranacha starszego przedstawia temat Chrystusa z dziećmi niezwykle popularny w reformacyjnej ikonografii i wielokrotnie podejmowany przez malarza. W zbiorach polskich jest to jedyna wersja tego tematu, nieznana szerzej w literaturze światowej. Chrystus błogosławiący dzieci powstał zapewne po roku 1537. Obraz został zakupiony od biskupa Ignacego Dubowskiego z Łucka przez Państwowe Zbiory Sztuki w Warszawie w 1922 roku. Na Wawel trafił 6 lat później, kiedy to zamek wawelski pełnił funkcje reprezentacyjnej rezydencji głowy państwa. W czasie II wojny światowej obraz podzielił los najcenniejszych dzieł sztuki ? został skonfiskowany przez Niemców ? do Polski wrócił w roku 1947 a do wawelskiego muzeum dopiero w roku 1968.

Wystawa pokazuje wieloletnie, skomplikowane prace konserwatorskie, z wykorzystaniem najnowocześniejszych technik badawczych, zastosowanych przy badaniach takich dzieł sztuki jak Mona Lisa Leonarda da Vinci. Prace dzięki którym jeden z najpiękniejszych renesansowych obrazów w wawelskich zbiorach odzyskał pierwotną formę i piękno. Film dokumentalny wyświetlany
w wydzielonej przestrzeni przybliży proces konserwacji oraz historię obrazu.

– Obraz był niemal destruktem. Podobrazie zostało zjedzone przez szkodniki, a ponadto materiały użyte podczas poprzedniej, niedokończonej konserwacji w latach 70. spowodowały deformację podobrazia – mówiła dr Wiłkojć.

Zwiedzający będą mogli zbadać stopień zniszczenia obrazu przed konserwacją ? lica i odwrocia ? dzięki zdjęciom wykonanych w technologii GigaPan. Na ekranie dotykowym wybrane fragmenty obrazu można powiększyć dziesięciokrotnie, co pozwala na obserwację najdrobniejszych detali.

Po wystawie obraz zostanie włączony do stałej ekspozycji Zamku.[nggallery id=705]

Konserwacja dzieła

Obecna konserwacja, prowadzona przez dr Ewę Wiłkojć wymagała olbrzymiej wiedzy, doświadczenia i stosowania najnowocześniejszych technik badawczych. Obraz w trakcie prac prezentowano międzynarodowemu gremium specjalistów z zakresu konserwacji z różnych instytucji muzealnych i naukowych. Złożona problematyka wymagała współpracy specjalistów z wielu dyscyplin dziedzin naukowych oraz instytucji, takich jak:

• Instytut Katalizy i Fizykochemii Powierzchni PAN w Krakowie (badanie odkształceń podobrazia przy użyciu czujnika laserowego 3D oraz pomiary termowizyjne)
• Instytut Mechaniki Górotworu PAN w Krakowie (komputerowa analiza obrazu)
• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu (fluorescencja mikroskopowa)
• Zakład Fizyki i Chemii Stosowanej WKiRDS ASP w Krakowie
• Wydział Technologii Drewna SGGW w Warszawie (badanie drewna przy użyciu ultradźwięków)
• Akademia Sztuk Pięknych WKiRDS w Krakowie
• Muzeum Narodowe w Krakowie – LANBOZ

  Przeprowadzona konserwacja składała się z dwóch etapów:

  • Konserwacji technicznej, ratującej lipowe deski podłoża, zniszczone przez szkodniki i zdefor-mowane. Nie ingerując mocno w strukturę podobrazia wykonano konstrukcję stabilizującą oraz uzupełniono ubytki drewna, sklejono pęknięcia, nacięcia i szczeliny na styku desek. Obraz osadzono w zaprojektowanej według wzorców z epoki, artystycznie wykonanej drewnianej ramie, która podkreśla jego walory estetyczne i dodatkowo stabilizuje ruchy drewna, zabezpieczając dzieło przed uszkodzeniami natury mechanicznej.

  • Konserwacji estetycznej, zabezpieczającej oryginalne warstwy technologiczne lica obrazu przed dalszym niszczeniem oraz przywrócenie, w miarę możliwości, oryginalnej kolorystyki i formy. Zrekonstruowano niezachowane fragmenty warstw zaprawy i warstw malarskich, usunięto wtórne, pociemniałe werniksy i zmienione kolorystycznie retusze, dzięki temu obraz odzyskał kolor i głębię.