Po niedzielnej aukcji w jednym z największych polskich domów aukcyjnych, Muzeum Narodowe w Krakowie stało się właścicielem pastelu Stanisława Wyspiańskiego Widok z okna pracowni na Kopiec Kościuszki ? szary dzień.
Pastel pochodzi z kolekcji prywatnej, w której znajdował się od roku 1947. W tym czasie obraz został wywieziony do Kanady przez prawnika pochodzenia żydowskiego, działającego w Łodzi i Zgierzu. Wcześniej, z całą pewnością do roku 1930, stanowił część zbiorów Włodzimierza Żuławskiego, największego kolekcjonera dzieł Wyspiańskiego w Krakowie w okresie dwudziestolecia międzywojennego.
– Przepiękna praca o wymiarach 47,0 na 61,2 cm jest sygnowana przez artystę i datowana 1904 ? mówi dyrektor MNK dr hab. Andrzej Betlej. ? Zakup wpisuje się w politykę dyrekcji MNK komplementarnego uzupełniania kolekcji naszego muzeum. Mogliśmy sobie na niego pozwolić dzięki dotacji Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Jestem bardzo szczęśliwy z tego powodu, ponieważ po raz pierwszy od wielu lat udało się powiększyć kolekcję Wyspiańskiego w zbiorach MNK. Pastel jest cudowny i po konsultacji z konserwatorami chcielibyśmy jak najszybciej zaprezentować go publiczności na specjalnym pokazie. Oczywiście stanie się także częścią wielkiej wystawy Wyspiańskiego, którą planujemy na drugą połowę roku 2017.
Pejzaż należy do pierwszej serii widoków na Kopiec Kościuszki, malowanych przez Wyspiańskiego popołudniami w grudniu 1904 roku. Ma format zbliżony do innych prac z tej serii, przechowywanych w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Narodowego w Warszawie oraz Muzeum Śląskiego w Katowicach.
O ?Widokach z okna pracowni na Kopiec Kościuszki? tak pisał w roku 1925 Stanisław Świerz: ?Zimą 1904-1905, kiedy Wyspiański z polecenia lekarzy nie opuszczał mieszkania, pejzaż z okna pracowni przy ul. Krowoderskiej z widokiem na nasyp kolejowy ze słupami telegraficznymi wzdłuż drogi i z perspektywą kopca Kościuszki stał się tematem kilku serji pasteli, wielkości dużego lub małego arkusza papieru węglowego, a formatu pionowego, rzadziej podłużnego. Przedstawiały one kolejne momenty światła słonecznego aż do chwili zachodu, to znowu dni szare i zadymki śniegowe. Claude-Monet malujący stogi, katedry, mostki w swej posiadłości w Giverny, w kolejnych prawie kilkuminutowych odstępach, to podobne założenie impresjonistyczne. Akademia Umiejętności w Krakowie w roku 1905 przyznała Wyspiańskiemu za te pejzaże Nagrodę im. Barczewskiego. Pejzaże te rozproszyły się po świecie.?
W roku 2017 Muzeum Narodowe w Krakowie przypomni twórczość Stanisława Wyspiańskiego ? ?artysty totalnego?. Zaprezentowana zostanie nie tylko kolekcja malarstwa portretowego i pejzażowego krakowskiego geniusza, ale także projekty witraży do okien katedry wawelskiej, kościoła Franciszkanów i Domu Towarzystwa Lekarskiego, rysunki ołówkiem, tuszem i węglem, projekty scenograficzne oraz typograficzne. Zobaczymy również prace z innych dziedzin twórczości Wyspiańskiego, jak rzeźba i projektowanie graficzne.
