Ten, który upamiętniał polskie dzieje w monumentalnych dziełach wreszcie ma swój monument w Krakowie ? mieście, w którym żył i tworzył, przyczyniając mu sławy.
Po perypetiach związanych z podjętą już wcześniej próbą upamiętnienia wielkiego artysty, którego pomnik wyrzeźbił prof. Marian Konieczny i który możemy podziwiać jedynie przed domem artysty, na ulicy nomen omen Ukrytej; możemy od dzisiaj zatrzymać się na chwilę idąc Plantami i wspomnieć Mistrza, który wbrew swojej posturze tworzył ogromnej wielkości i siły przekazu obrazy.
Decyzję o budowie monumentu, dla uczczenia twórczości wielkiego malarza, podjęła Rada Miasta Krakowa jeszcze roku w 2008. Autorem projektu pomnika jest dr hab. Jan Tutaj, wykładowca krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych imienia Jana Matejki ? przedstawia postać malarza siedzącą w fotelu umieszczonym w ramie obrazu.
Pomnik stanął przy ul. Basztowej (przy Barbakanie, naprzeciwko Akademii Sztuk Pięknych), w miejscu obok którego artysta przechodził codziennie, udając się na uczelnię ze swojego domu na ulicy Floriańskiej. Dzisiejsza uroczystość odbyła się w roku, w którym obchodzona jest 175. rocznica urodzin Matejki i jednocześnie 120. rocznica jego śmierci.
?Pamiętajmy o tym, że na dziełach Matejki uczyły się całe pokolenia Polaków.W czasach zaborczych jego obrazy pokazywały, że Polska była kiedyś wielka, potężna i że ta wielkość i potęga są jeszcze przed nią, że można odzyskać niepodległość? ? powiedział prezydent Krakowa Jacek Majchrowski, odsłaniając pomnik. Odsłonięcie to z racji wielkości pomnika i zapewne z uwagi na postęp techniczny dokonało się poprzez włączenie iluminacji dzieła.
Jan Matejko urodził się w 1838 r. w Krakowie. Zmarł w tym samym mieście w 1893 r. (został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie). Był najwybitniejszym polskim malarzem nurtu historyzmu ? autorem takich dzieł jak: ?Hołd pruski”, ?Bitwa pod Grunwaldem”, ?Wernyhora” ?Konstytucja 3 Maja 1791 roku” czy ?Stańczyk”. Dużą popularność zyskał także jego cykl rysunków ?Poczet królów i książąt polskich”.
Matejko był autorem jednego z największych dzieł polskiego malarstwa monumentalnego ? polichromii w kościele Mariackim. W 1878 r. malarzowi wręczono poświęcone na Wawelu berło ? symbol panowania w sztuce. Matejko był również kolekcjonerem i miłośnikiem zabytków ? w szczególności Krakowa. Brał udział w pracach nad restauracją Sukiennic, protestował przeciwko wyburzeniu zespołu kościoła św. Ducha.
Dziś część prac Jana Matejki można oglądać m.in. w Muzeum Narodowym w Krakowie (jeden z oddziałów Muzeum znajduje się w domu rodzinnym Jana Matejki przy ul. Floriańskiej). Muzeum urządzono także w dworku w Krzesławicach (dziś części Krakowa), który był własnością artysty. Imię wybitnego malarza nosi jeden z placów w Krakowie, przy którym siedzibę ma Akademia Sztuk Pięknych.