Problem zanieczyszczonego powietrza na południu Polski jest nagłaśniany już od wielu lat, niestety nie oznacza to, że zachodzą na tym polu jakieś znaczne zmiany. Co więcej, smog dotyka nie tylko tego obszaru, ale praktycznie całego kraju. Nadal to jednak Kraków znajduje się w niechlubnej czołówce miast europejskich pod względem przekroczonych norm dla pyłu zawieszonego (PM10, PM2.5). Jakie obecnie wygląda sytuacja?
Powietrze, którym nie da się oddychać
Przebywając w Krakowie nietrudno zauważyć jak bardzo zanieczyszczone jest powietrze. Wszechobecna szara chmura jest widoczna gołym okiem i to właśnie tego rodzaju zjawisko nazywane jest smogiem. Tworzy się on przede wszystkim z pyłów i gazów pochodzących z zakładów przemysłowych czy spalin samochodowych w bezwietrzne dni z wysokim ciśnieniem atmosferycznym. Wówczas szkodliwe cząsteczki zamiast unosić się do góry, zostają blisko powierzchni ziemi.
Najbardziej narażone są tereny położone w zagłębieniach terenu, jak właśnie Kraków, który znajduje się w niecce. Największy problem pojawia się w sezonie grzewczym, domowe piece są bowiem głównym źródłem zanieczyszczenia rakotwórczym benzo(a)pirenem, zwłaszcza że ich użytkownicy bardzo częstą palą węglem najniższej jakości. To nie jedyny powód, ponieważ nagminnie spalane są także śmieci. Mimo że ten proceder jest nielegalny, to władze samorządowe już od wielu lat nie są w stanie poradzić sobie z nim poradzić.
Normy ponownie przekroczone
Wydawać by się mogło, że im większa metropolia, tym poziom smogu powinien być wyższy. Okazuje się jednak, że niekoniecznie. Kraków, któremu daleko do Londynu czy Paryża, w rankingu WHO znalazł się na 8 miejscu wśród najbardziej zanieczyszczonych miast na świecie (pod względem PM2.5). Ów ranking uwzględnia aż 575 miast! Co kryje się pod oznaczeniami PM10 i PM2.5, jakie często pojawiają się w kontekście smogu? Są to pyły zawieszone i benzo(a)piren, szkodliwe dla zdrowia i środowiska. Cząsteczki pyłu PM10 posiadają średnicę ok.10 mikrometrów, co oznacza, że jest ona o 80% mniejsza od ludzkiego włosa. Mogą więc przenikać do układu oddechowego. Trudno sobie wyobrazić, że cząsteczki PM2.5 są o wiele mniejsze, przez co mogą dostać się do płuc i krwiobiegu. Dopuszczalna norma stężenia PM10 wynosi 50 mikrogramów na metr sześcienny, zaś dla PM2,4 jest to 25 ?g/m3. Niestety, w zeszłym roku obie te normy zostały znacznie przekroczone, w niektóre dni nawet kilkukrotnie! Podobna sytuacja ma miejsce już od przynajmniej 6 lat. Co więcej, zgodnie z prawem UE normy nie mogą być przekraczane przez więcej niż 35 dni w roku, tymczasem w Krakowie normy są przekraczane nawet przez połowę roku (w 2016 roku było to 151 dni). Mimo że sezon grzewczy dopiero się rozpoczyna, to już teraz w niektórych dzielnicach stolicy Małopolski odnotowano zbyt wysokie stężenie pyłu zawieszonego.
Powietrze gorsze od dymu tytoniowego?
Smog ma bardzo negatywny wpływ na ludzkie zdrowie i środowisko. Pył zawieszony może dostać się do dróg oddechowych, przez co staje się groźny dla płuc i oskrzeli. Skutkiem pyłu z grupy PM10 będą przede wszystkim infekcje gardła, stany zapalne spojówek czy podrażnienie błony śluzowej nosa. Znacznie niebezpieczniejsze są cząsteczki PM2.5 przenikające do płuc, które osadzają się na pęcherzykach, czego efektem może być rozwój astmy, nowotworu płuc, krtani i gardła. Wystarczy dodać, że w miastach, gdzie normy zanieczyszczeń powietrza są często przekraczane, znacznie wzrasta stopień zachorowalności na raka układu oddechowego, różnica ta wynosi nawet powyżej 20%. Na negatywne działanie smogu są narażone zwłaszcza dzieci, młodzież i osoby starsze. Zgodnie z szacunkami organizacji HEAL (Health and Environment Alliance) w Polsce z powodu smogu co roku umiera ok. 44 tys. osób. Podobne dane dotyczą nałogowych palaczy.
Zadbaj o zdrowie- zabezpiecz się przed smogiem
Mieszkańcy Krakowa, jak również innych miast, w których odnotowuje się wysoki stopień skażenia, powinni wyposażyć się maski przeciwsmogowe. Jest to wręcz konieczne w miesiącach zimowych, kiedy smog jest nie tylko odczuwalny, ale i zauważalny. DragonMask maski antysmogowe Kraków wyposażone są w wymienne filtry, które usuwają prawie 100% zanieczyszczeń, a przy tym nie utrudniają oddychania. Zalecane są przede wszystkim osobom aktywnie uprawiającym sport na zewnątrz. Ponadto, warto zwrócić uwagę na sposób, w jaki ogrzewamy dom.
