10. października, w Alei Podróżników, Odkrywców i Zdobywców przy Tauron Arena Kraków – o godzinie 12.00, nastąpi posadzenie dębów i odsłonięcie tablic z nazwiskami wybitnych eksploratorów nominowanych do tego wyróżnienia w 2020 roku. W dalszej części tego wydarzenia – o godzinie 16.00 w Collegium Maius Uniwersytetu Jagiellońskiego odbędzie się ceremonia wręczenia Nagród im. Benedykta Polaka, przyznawanych przez polski oddział The Explorers Club. Imprezy odbędą się z udziałem samych nominowanych oraz ich rodzin.
Począwszy od 2017 roku corocznie wybierani są wyjątkowi Polacy – wielcy podróżnicy, odkrywcy i zdobywcy. Tym szczególnym postaciom dedykowane są posadzone dęby oraz tablice przedstawiające ich dokonania. Aleję zapoczątkowało 30 wybitnych postaci odkrywających tajemnice naszego globu i dokonujących wyczynów na światowa skalę. W kolejnych latach przybyło dalsze 12. W tym roku ten wyjątkowy panteon powiększy się o następne 5 tablic i 5 dębów.
Osoby uhonorowane w 2020 roku
Prof. Em. Andrzej PAULO – Polska Wyprawa Naukowa do Peru
Prof. Andrzej Paulo urodził się w 1937 r. w Pionkach. Emerytowany profesor zwyczajny Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, do końca 2007 roku pracował na Wydziale Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska. Karierę naukową i podróżniczą rozpoczął w 1960 r. jako magister inżynier geolog, później doktor nauk technicznych i od 1983 doktor habilitowany. Po zniesieniu blokady awansu przez PZPR w 1989 został mianowany docentem, a w 1993 profesorem nauk o Ziemi. Prof. Andrzej Paulo wniósł nieoceniony wkład w dziedzinę badań geologicznych oraz poszukiwania złóż naturalnych i ochronę środowiska. Przez 47 lat realizował ekspedycje naukowe, speleologiczne, górskie i eksploracyjne zarówno w Polsce, jak i na świecie: w Algierii, Mongolii, krajach byłej Jugosławii, Szwecji, Irlandii, Finlandii, Hiszpanii, Turcji, Ekwadorze, Boliwii, Peru, Chile (Wyspa Wielkanocna), na Kubie, w Tajlandii, Kambodży, Malezji, Laosie i na Antarktydzie. Przez kilka lat był profesorem wizytującym w Ekwadorze na Universidad Nacional w Quito i Universidad Técnica Particular w Loja oraz w Chile na Universidad La Serena.
Równolegle z pracą naukową i badawczą prof. Andrzej Paulo był zawsze aktywny społecznie. Został przewodniczącym Komisji Kultury ZNP AGH, a od 1980 do 2015 r. był członkiem NSZZ „Solidarność”. W latach 1981-88 przewodniczył Tajnej Komisji Zakładowej „S” AGH, później był współorganizatorem Podstolika Ekologicznego „Okrągłego Stołu”.
Od 2006 r. kierował Polską Wyprawą Naukową do Peru, której największym sukcesem jest udokumentowanie walorów środowiskowych terenów wokół Doliny Wulkanów Andahua i Doliny Rio Colca, które w 2018 zostały wpisane na listę geoparków UNESCO. Badania są prowadzone nadal przez wolontariuszy z 10 ośrodków naukowych w Polsce. Monumentalne dzieło Polskiej Wyprawy Naukowej, jak i stworzona interdyscyplinarna dokumentacja odkryć i obserwacji geologicznych, przyczyniły się w wielkim stopniu do utrwalenia polskich osiągnięć w Peru nie tylko wśród lokalnej ludności, ale również w kontaktach z władzami peruwiańskimi różnych szczebli oraz z instytucjami naukowymi w tym kraju.
Za swoją działalność i niezłomny charakter został wyróżniony m.in.: jako członek honorowy Polskiego Towarzystwa Geologicznego, członek korespondent Sociedad Geográfica de Lima (2006, Peru) i odznaczony: Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski – 1993 i Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski – 2013; medalem Komisji Edukacji Narodowej – 1995; medalem Za Wybitne Osiągnięcia Sportowe – 1984; odznaką honorowa Universidad de LaSerena, Chile – 2002; medalem „Dziękujemy za Wolność” – 2017; oraz odznaką „Za Zasługi dla Niepodległości 1956- 1989” – 2019.
Kapitan Andrzej PIOTROWSKI
Kapitan Andrzej W. Piotrowski, ur. w 1948 r. w Koszalinie. Rozpoczął żeglarską odyseję w 1963 r. w Klubie Morskim „Tramp” w Koszalinie, aby 11 lat później zdobyć stopień kapitana jachtowego. Popłynął na obchody 200-lecia Stanów Zjednoczonych „Operacja Żagiel ‘76” jachtem „Wojewoda Koszaliński” jako III oficer. Po powrocie do Polski został fałszywie oskarżony o próbę pozostania w USA. Rok później wyemigrował i jako uchodźca polityczny osiadł w Chicago. W 1986 r. kupił w Niemczech Zachodnich jacht, który nazwał „Solidarity” i pożeglował do Chicago. W latach 1987-1991 był komandorem polonijnego Joseph Conrad Yacht Club w Chicago. W 1988 roku wziął udział w słynnym wyścigu Chicago-Mackinac Race, dowodząc pierwszym polonijnym jachtem w historii tych regat. Był współorganizatorem World Polonia Sailing Jamboree 1991 w Gdyni – pierwszego zlotu polonijnych żeglarzy. Dopłynął tam jachtem „Solidarity”. W 1992 r. zajął I miejsce w regatach na Bornholm, zdobywając „Puchar Prezydenta Świnoujścia” i kolejne I miejsce w regatach o „Srebrny Dzwon Kołobrzegu”. W 1993 roku triumfował w regatach „Solo Challenge ’93” na trasie Port Huron – St. Joseph na amerykańskich Wielkich Jeziorach.
Zorganizował pierwszą wizytę polskich żaglowców „Pogoria” i „Zawisza Czarny” w Chicago w 1994 roku. Jego główne osiągnięcia żeglarskie to: 14-krotne przepłynięcie Atlantyku na jachtach żaglowych, samotne przepłynięcie ponad 5,000 Mm, pięciokrotne pokonanie rzeki Missisipi w rejsach jesienno-zimowych, 11-krotny udział w regatach Chicago-Mackinac Race, założenie w 1995 r. Karaibskiej Republiki Żeglarskiej na Sandy Cay na Wyspach Bahamskich oraz członkostwo w elitarnym Bractwie Wybrzeża – Mesa Kaprów Polskich (Hermandad de la Costa).
Między 1998 i 2005 żeglował na pokładzie jachtu „Gemini”, zdobywając trofea w regatach na wodach Ameryki Północnej, Karaibów i Wysp Azorskich. Od 2014 r. jest twórcą polonijnej inicjatywy żeglarskiej pt. „Rejsy Szlakiem Wielkich Polaków” i jednocześnie skipperem flagowej jednostki tych rejsów – „Kpt. Wagner II”.
Kapitan Andrzej W. Piotrowski, oprócz żeglarskich eksploracji na kilku kontynentach, wybitnie zasłużył się w rozsławianiu Polski w świecie i polskich tradycji żeglarskich wśród polskiej diaspory. Autor licznych publikacji oraz nagradzanych filmów żeglarskich i podróżniczych. W polonijnych stacjach radiowych prezentuje felietony i zabiera głos w sprawach nie tylko żeglarskich, ale też politycznych i społecznych w duchu konserwatywnym, nierzadko narażając się na ostrą krytykę. Wkrótce „Kpt. Wagner II” znów wypłynie z portugalskiego portu Praia da Vitoria, by pod polską banderą sławić imię swego wielkiego patrona po morzach i oceanach.
Andrzej Piętowski – polski kajakarz, podróżnik i eksplorator
Andrzej Andrew Piętowski urodził się w 1954 r. w Krakowie. Pasjonat kajakarstwa górskiego, czlonek Akademickiego Klubu Turystyki Kajakowej „Bystrze”, wybrany jego prezesem w 1975 r. Założyciel Polsko-Amerykańskiej Fundacji Edukacyjnej im. Ernesta Malinowskiego i Fellow National ’09 prestiżowego The Explorers Club w Nowym Jorku. Studiował elektronikę na Akademii Górniczo-Hutniczej i matematykę na Uniwersytecie Bowling Green w Ohio. Drugi (po Marku Bylińskim) kierownik wyprawy kajakowej Canoandes ’79, która przepłynęła 23 rzeki w Meksyku, USA, Gwatemali, Nikaragui, Kostaryce, Panamie, Ekwadorze, Peru i Argentynie, w tym 13 jako pierwsi eksploratorzy. W 1981 wraz z Piotrem Chmielińskim, Stefanem Danielskim, Krzysztofem Kraśniewskim, Jerzym Majcherczykiem, Jackiem Boguckim i Zbigniewem Bzdakiem dokonał pierwszego przepłynięcia najgłębszego na ziemi kanionu Rio Colca w Peru. Amerykański Paddler Magazine uznał ten wyczyn Polakow za „jedno z najważniejszych wydarzeń eksploracyjnych XX wieku” a w 1984 wpisane zostalo do Księgi Rekordow Guinnessa. W grudniu 1981 kajakarze założyli w Limie Komitet Obrony Solidarności, na czele którego stanął późniejszy noblista Mario Vargas Llosa. Andrzej Piętowski wyemigrował do USA w 1982. Zdobył wulkany Cotopaxi i Chimborazo (solo) w Ekwadorze oraz Mt. McKinley-Denali na Alasce. W 1983 w grupie trzech pierwszych kajakarzy przepłynął najwyższy odcinek Rio Apurimac- Amazonas do mostu w Pillpinto oraz dotarł do jej źródeł. Wyprawa Canoandes’79 uhonorowana została Super Kolosem w 2000 r. Stała się przedmiotem wielu publikacji, m.in. w National Geographic Magazine i Canoe&Kayak w USA i dwóch relacji autorstwa Andrzeja Piętowskiego: „First Descents: In Search of Wild Rivers” oraz „Na podbój kanionu Colca i górskich rzek obu Ameryk”.
Andrzej Pietowski kierował wyprawą naukową „Source of the Amazon 2000”, określając najdalsze miejsce źródłowe Amazonki w jeziorze Ticlla Cocha pod Nevado Mismi (5,597 m npm). W ekspedycji pod auspicjami National Geographic Society uczestniczyli specjaliści z The Explorers Club, Peruwiańskiego Towarzystwa Geograficznego, Smithsonian Institute i Uniwersytetu Harvarda.
Od 2004 prowadzi w Dolinie Colca letnie szkoły języka angielskiego przygotowując Peruwiańczyków do pracy w turystyce. W 2006 odsłonił na rynku w Chivay pomnik zdobywców Kanionu Colca i Aleję Polonia. Jest twórcą wielu wydarzeń przybliżających miejscowej ludności Polskę i jej dorobek kulturalny. Zostal członkiem Kongresu Polonii Amerykańskiej. „Za wybitne osiągnięcia w działalności odkrywczej i podróżniczej, za wspieranie przemian demokratycznych w Polsce i za popularyzowanie polskiej kultury” odznaczony w 2013 r. Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej. Od 2019 r. piastuje funkcję wiceprezesa Oddziału Polskiego The Explorers Club.
Leon Mroczkiewicz i Tadeusz Perkitny
Tadeusz Perkitny (1902-1986) i Leon Mroczkiewicz (1900-1971) odbyli niesamowitą podróż dookoła świata. Ich wyprawa rozpoczęła się 11 września 1926 roku w Poznaniu i zakończyła tamże po okrążeniu całego globu 18 lutego 1930. Świeżo upieczeni absolwenci Uniwersytetu Poznańskiego ruszyli na włóczęgę, by na własne oczy zobaczyć i lepiej poznać lasy różny stref klimatycznych, o których uczyli się podczas studiów z zakresu leśnictwa. Dysponując skromnymi środkami finansowymi podczas podróży podejmowali się przeróżnych prac, aby kontynuować wyprawę.
Okrążając kulę ziemską przez Szwecję, Francję dotarli do Brazylii, Amerykę Południową przemierzyli przez Argentynę i Chile, by dostać się do Azji, gdzie odwiedzili Półwysep Indochiński i Cejlon, kończąc podróż w Afryce, skąd zakupionym w Casablance Fordem wrócili do Poznania. W ciągu czterech lat odwiedzili 36 krajów na 5 kontynentach.
Leon Mroczkiewicz i Tadeusz Perkitny swoją postawą reprezentowali cechy, którymi odznaczają się najwięksi podróżnicy – niebywałą pogodę ducha, zaradność i kreatywność. Rozsławiali dobre imię Polski w każdym miejscu, do którego dotarli. Mottem przyświecającym podróżnikom było „byleby naprzód, przed siebie, z uśmiechem na twarzy”. Po odbyciu wyprawy zapisali się w dziejach poznańskiej nauki, współtworząc ośrodki Hodowli Lasu i Technologii Drewna w Wyższej Szkole Rolniczej (dziś Uniwersytet Przyrodniczy). Tadeusz Perkitny był doskonałym dydaktykiem, cenionym autorem podręczników akademickich. Uhonorowany tytułami doktora honoris causa Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie i Akademii Rolniczej w Poznaniu. Leon Mroczkiewicz był naukowcem zaangażowanym w działanie wielu towarzystw i komisji, m.in. członek korespondent Polskiej Akademii Nauk. Otrzymał tytuł doktora honoris causa na Wydziale Leśnym Uniwersytetu Technicznego w Dreźnie.
Tadeusz Perkitny w książkach ”Z setką złotych dookoła świata” i „Okrążmy świat raz jeszcze”, będących inspiracją dla wielu pokoleń, opisał wyprawę z właściwym sobie talentem i autoironią – „Po raz pierwszy w życiu jesteśmy…sławni. Sława ta – jak każde nieszczęście, spada na nas znienacka. (…) w najpopularniejszej miejscowej gazecie „El Mercurio” ukazuje się artykuł, który krzyczy wielkimi czcionkami na czołowym miejscu, że takich dwóch uwidocznionych na zdjęciu „muchachos Polacos”, obszedłszy cały świat piechotą, przybyło wczoraj przez Andy do miasta Valparaiso. (…) Że jesteśmy „muchachos lindos y robustos”, to jest niby „młodzieńcy ładni i krzepcy”. Że gadamy płynnie wszystkimi bez wyjątku językami Europy. Że będąc w Brazylii, rozdarliśmy na drobne kawałki rosłego jaguara. Że całą rzekę Paranę przebyliśmy wpław. Że w Argentynie własnymi rękoma zbudowaliśmy kolej…”.
Henryk Jaskuła – pierwszy Polak, który okrążył Ziemię
Kapitan HENRYK JASKUŁA (1923-2020). Pierwszy Polak, który jachtem samotnie opłynął glob ziemski, bez zawijania do portów i przyjmowania pomocy z zewnątrz. Rejs na „Darze Przemyśla” rozpoczął i zakończył w Gdyni po przepłynięciu 32 200 mil morskich i 344 dniach żeglugi, ustanawiając rekord świata w długości przebywania na morzu non stop w rejsie samotnym. Dotychczas jego bezprecedensowy wyczyn nie został przez nikogo powtórzony.
Urodzony 22 października 1923 r. w Radziszowie (gmina Skawina) . W 1932 wyemigrował z matką i bratem w ślad za ojcem do Argentyny. Studiował na wydziale inżynierii elektromechanicznej Uniwersytetu La Plata. W 1946 r. powrócił do Polski, aby pomóc w jej powojennej odbudowie .
Kontynuował studia w Krakowie na wydziale elektromechanicznym AGH. Po studiach osiadł wraz z żoną Zofią w jej rodzinnym Przemyślu, gdzie aż do emerytury pracował w biurach projektów. Początkowo pasjonował się taternictwem, ale od 1962 bez reszty poświęcił się żeglarstwu. Jednym z przełomowych momentów jego kariery było opłynięcie na jachcie „Euros” przylądka Horn i późniejszy rejs powrotny non stop z Buenos Aires do Gdańska, gdy sam dowodził jego załogą.
Przygotowania do odbycia rejsu solo non stop dookoła świata rozpoczął już w 1969 r. Budowę jachtu mocno wspierały władze regionu i mieszkańcy Przemyśla. Armatorem jachtu, któremu nadano imię „Dar Przemyśla” zostało województwo przemyskie.
Henryk Jaskuła wyruszył w swój rejs 12 czerwca 1979. Trasa wiodła z Bałtyku na Morze Północne, Atlantyk, wokół Przylądka Dobrej Nadziei, potem Ocean Indyjski, na południe od Australii i Nowej Zelandii. Opłynąwszy Horn, Kapitan skierował się na północ, zamykając 13 lutego 1980 r. pętlę wokołoziemską. Przed kpt. Jaskułą takie rejsy non stop pomyślnie zakończyli tylko dwaj żeglarze: Robin Knox-Johnston i Chay Blyth. 20 maja 1980, w dniu triumfalnego powrotu do Gdyni padły znamienne słowa wykrzyknięte przez Kapitana do oczekującego go, kilkutysięcznego tłumu: „Polsko kochana, Twój syn powrócił”.
Za całokształt żeglarskich dokonań odznaczony m.in. Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, został Honorowym Obywatelem Przemyśla, honorowym członkiem PZŻ, otrzymał też prestiżowego SUPER KOLOSA. Dokonania Kapitana upamiętniają płyty w Alei Żeglarzy w Nowym Warpnie i na przemyskim Rynku. Z okazji 40 rocznicy zakończenia historycznego rejsu , w Przemyślu ogłoszono 2020 r.- „Rokiem Kapitana Henryka Jaskuły.” Zmarł 14 maja 2020 w Przemyślu w wieku 96 lat.
Już przyjmujemy Wasze propozycje kolejnych kandydatur wraz z uzasadnieniem, nad którymi pochyli się kapituła, aby nominować wyjątkowe osoby w 2021 roku. Bardzo prosimy o przemyślane i godne kandydatury: alejapodroznikow@gmail.com
Twórca Alei Albin Marciniak oraz Marek Kamiński przed swoją tablicą i dębem
Zdobądź książki z dedykacjami naszych wielkich podróżników odkrywców i zdobywców!
Książki z autografami i dedykacjami – kliknij!
W celu dalszego rozwoju, promocji i rozbudowy Alei Podróżników, Odkrywców i Zdobywców, powstałej z inicjatywy Albina Marciniaka założyciela Fundacji Alei Podróżników, Odkrywców i Zdobywców oraz dzięki wsparciu Miasta Krakowa, do realizacji tego projektu włączyła się prestiżowa, międzynarodowa organizacja. W dniu 1. sierpnia 2020 została podpisana Umowa o Partnerstwie między Fundacją Klubu Podróżników Śródziemie Aleja Podróżników i The Explorers Club – Oddział Polski, o wspólnej organizacji kolejnych edycji wydarzenia oraz ustanowienie Nagród im. Benedykta Polaka przyznawanych przez The Explorers Club Polska.
Każdy może wnieść swój wkład w powstanie Alei!
W przypadku kwoty o wyższej wartości, każda osoba lub instytucja otrzyma stosowny okolicznościowy dokument potwierdzający dokonanie wpłaty. Dla osób chcących wspomóc naszą działalność i przekazać darowiznę na cele powstającej alei, podajemy numer rachunku bankowego, na który można dokonywać wpłat: 96124046501111001063704414
Podatnicy mają możliwość odliczenia od podatku darowizny przekazanej Fundacji (szczegoły na www.pit.pl/darowizny/ – pkt 16 Darowizna na rzecz: kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego).
